Martin Luther King – Nhà lãnh đạo ảnh hưởng nhất thế giới đương đại
King dẫn dắt cuộc tẩy chay xe buýt diễn
ra ở Montgomery (1955-1956), và giúp thành lập Hội nghị Lãnh đạo Cơ Đốc miền
Nam (1957), trở thành chủ tịch đầu tiên của tổ chức này. Năm 1963, King tổ chức
cuộc tuần hành tại Washington, và đọc bài diễn văn nổi tiếng "Tôi có một
giấc mơ" ("I have a dream") trước hàng ngàn người tụ tập về đây.
Ông nâng cao nhận thức của công chúng về phong trào dân quyền, và được nhìn nhận
là một trong những nhà hùng biện vĩ đại nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. Năm 1964,
King là nhân vật trẻ tuổi nhất được chọn để nhận Giải Nobel Hòa bình vì những nỗ
lực chấm dứt nạn kỳ thị chủng tộc qua biện pháp bất tuân dân sự, và các phương
tiện bất bạo động khác.
Ngày 4 tháng 4 năm 1968, King bị ám
sát tại Memphis, Tennessee. Năm 1977, Tổng thống Jimmy Carter truy tặng King
Huân chương Tự do của Tổng thống. Đến năm 1986, ngày Martin Luther King, Jr. được
công nhận là quốc lễ. Năm 2004, ông được truy tặng Huân chương vàng Quốc hội.
Xuất thân
King sinh ra tại Alanta, Georgia, là
con trai của Mục sư Martin Luther King, Sr. và vợ, Alberta Williams King. Lúc đầu
tên của King và cha là "Michael King", sau khi gia đình đến thăm nước
Đức trong chuyến du lịch châu Âu năm 1934, ông bố quyết định đổi tên cả hai người
thành Martin nhằm vinh danh nhà cải cách người Đức thế kỷ XVI Martin Luther.
King có một chị gái, Willie Christine (sinh năm 1927), và em trai Alfred Daniel
(1930 – 1969).
Từ khi còn bé, King đã sớm bộc lộ
năng khiếu trong thuật hùng biện. King từng đoạt giải Elks với một bài diễn
thuyết về chủ đề Người da đen và Hiến pháp. Khi đang học năm thứ hai tại
Morehouse, King về hạng nhì trong Cuộc thi Hùng biện Webb. Những bài diễn từ của
King chịu ảnh hưởng từ những bài thuyết giáo mỗi chủ nhật của cha đã thấm sâu
vào ký ức ông.
Mười lăm tuổi, King vào Đại học Morehouse
(dành riêng cho người da đen) sau khi học nhảy lớp ở bậc trung học (từ lớp 9
lên lớp 12). Năm 1948, King tốt nghiệp với văn bằng cử nhân chuyên ngành xã hội
học, rồi đến Chester, Pennsylvania để theo học tại Chủng viện Thần học Crozer
và tốt nghiệp với học vị Cử nhân Thần học (Bachelor of Divinity) năm 1951.
Tháng 9 năm 1951, King bắt đầu nghiên cứu môn thần học hệ thống tại Đại học
Boston, và nhận học vị Tiến sĩ ngày 5 tháng 6 năm 1955. Năm 1954, ở tuổi 25,
King được mời làm quản nhiệm Nhà thờ Baptist Đại lộ Dexter ở Montgomery,
Alabama.
Tranh đấu chống nạn phân biệt chủng tộc
Khi Tu chính án thứ Mười ba của Hiến
pháp Hoa Kỳ được thông qua năm 1865, tất cả nô lệ da đen được tự do. Trong thời
kỳ Tái thiết, người Mỹ gốc Phi ở miền Nam giành được quyền bầu cử và nắm giữ
các chức vụ công, cũng như hưởng được một số quyền dân sự mà trước đây họ bị
khước từ. Thế nhưng, khi Thời kỳ Tái thiết chấm dứt vào năm 1877, giới chủ đất
miền Nam áp đặt một thể chế mới nhằm tước bỏ quyền công dân của người da đen và
theo đuổi chủ trương phân biệt chủng tộc, từ đó bùng phát làn sóng khủng bố và
áp bức, thể hiện qua các hình thức như xử tử bởi đám đông bạo hành mà không cần
xét xử (lynching) và bạo hành trong đêm.
Trong thập niên cuối của thế kỷ 19 ở
Hoa Kỳ, các luật lệ kỳ thị và các cuộc bạo hành chủng tộc nhắm vào người Mỹ gốc
Phi bắt đầu nở rộ. Giới cầm quyền được bầu cử, bổ nhiệm hoặc tuyển dụng bởi
công dân da trắng khởi sự ban hành hoặc đỡ đầu các biện pháp kỳ thị, nhất là ở
các tiểu bang Texas, Louisiana, Mississippi, Alabama, Georgia, Florida, Nam
Carolina, Bắc Carolina, Virginia, Arkansas, Tennessee, Oklahoma và Kansas. Có bốn
đạo luật kỳ thị hoặc cho phép kỳ thị chống lại người Mỹ gốc Phi được tán thành
bởi phán quyết của Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ trong vụ án Plessy v. Ferguson năm
1896 – cho phép chính quyền địa phương áp chế hoặc tước bỏ quyền bầu cử của người
da đen tại các tiểu bang, khước từ các quyền của người da đen, công nhận việc
phân biệt đối xử với người da đen tại các cơ sở giáo dục công lập, bệnh viện,
giao thông và tuyển dụng việc làm, bao che các hành vi bạo lực cá nhân hay tập
thể nhắm vào người da đen. Mặc dù sự kỳ thị hiện hữu trên toàn quốc, hệ thống
phân biệt chủng tộc trong các lĩnh vực luật pháp, kinh tế, xã hội và các chuỗi
bạo động chống lại người Mỹ gốc Phi ở các tiểu bang miền nam được biết đến nhiều
nhất dưới tên "Đạo luật Jim Crow". Luật Jim Crow công khai xác nhận sự
phân biệt chủng tộc ở các trường công, cấm hoặc hạn chế người da đen vào nhiều
khu vực công cộng như quán ăn, trường học, công viên và khách sạn; phủ nhận quyền
của phần lớn người da đen được đi bầu cử bằng việc đánh các loại thuế thân và
thực hiện các cuộc kiểm tra tình trạng biết đọc biết viết một cách tùy tiện.
Cho tới đầu thập niên 1960, người da đen ở Mỹ vẫn tiếp tục phải chịu đựng các
luật lệ này.
Năm 1954, King nhận chức mục sư
(pastor) Nhà thờ Baptist đại lộ Dexter, tại Montgomery, Alabama. Giáo đoàn qui
tụ giới giàu có, trí thức và những người có nhiều ảnh hưởng trong cộng đồng người
Mỹ gốc Phi, nên khi bùng nổ cao trào tẩy chay xe buýt - đột ngột khởi phát sau
khi một phụ nữ da đen, Rosa Parks, bị bắt giữ vì từ chối nhường chỗ ngồi trên
xe buýt cho một người đàn ông da trắng theo quy định của "Luật Jim
Crow" – King được xem là một trong số những người thủ lĩnh giữ vai trò
lãnh đạo cuộc tẩy chay. Ngày 30 tháng 1 năm 1956, nhà riêng của King bị đánh
bom, một đám đông giận dữ tụ tập trên con đường trước ngôi nhà, tự vũ trang với
dao, súng, gậy gộc, đá và chai lọ. Song King nói với họ,
“Đừng hốt hoảng, đừng làm bất kỳ điều gì trong sự giận hoảng! Ai có vũ
khí, xin hãy đem về, ai không có vũ khí, xin đừng sử dụng chúng. Chúng ta không
thể giải quyết vấn nạn này bằng những vụ bạo động trả đũa... Chúng ta phải yêu
thương những người anh em da trắng bất kể họ đã làm gì đối với chúng ta. Chúng
ta phải hành động để họ biết rằng chúng ta yêu họ. Giáo huấn của Chúa Giê-xu vẫn
còn vang vọng đến hôm nay: "Hãy yêu kẻ thù mình, chúc phước cho kẻ rủa
mình, và cầu nguyện cho kẻ sỉ nhục mình." Đó là điều chúng ta phải làm.
Chúng ta phải lấy tình yêu mà đáp trả lòng thù hận.”
Cuộc tẩy chay kéo dài 385 ngày. Trong
khi cuộc tẩy chay đang tiến triển, King bị bắt giam cho đến khi phán quyết của
Tòa án Liên bang cấp Quận ra lệnh chấm dứt các hành vi phân biệt chủng tộc trên
mạng lưới xe buýt ở Montgomery.
Sau cuộc tẩy chay, King tích cực hoạt
động cho kế hoạch thành lập Hội nghị Lãnh đạo Cơ Đốc miền Nam (SCLC) năm 1957,
với mục đích thiết lập một bộ khung cho tiến trình kiến tạo một thẩm quyền tinh
thần, cũng như tổ chức mạng lưới các nhà thờ của người da đen vào Phong trào Phản
kháng Bất bạo động nhằm tranh đấu cho sự bình đẳng trong quyền dân sự. King tiếp
tục duy trì ảnh hưởng của mình trong tổ chức này cho đến khi ông mất. Nguyên tắc
bất bạo động của Hiệp hội bị chỉ trích bởi những người trẻ tuổi cực đoan và bị
thách thức bởi Ủy ban Hợp tác Bất bạo động Sinh viên (SNCC), lúc ấy dưới quyền
lãnh đạo của James Foreman.
Thành viên của SCLC phần lớn đến từ
những cộng đồng da đen có liên hệ với các nhà thờ Baptist. King theo đuổi triết
lý bất phục tùng dân sự theo phương pháp bất bạo động được sử dụng thành công tại
Ấn Độ bởi Mohandas Gandhi, ông ứng dụng triết lý này vào các cuộc phảng kháng
được tổ chức bởi SCLC.
King nhận ra rằng các cuộc phản kháng
bất bạo động có tổ chức nhằm chống lại hệ thống kỳ thị tại các tiểu bang miền
Nam Hoa Kỳ, được biết với tên "Luật Jim Crow", sẽ thu hút sự chú ý rộng
rãi của các phương tiện truyền thông. Họ sẽ tìm đến để tường thuật cuộc đấu
tranh giành sự bình đẳng và quyền bầu cử cho người da đen. Thật vậy, những bài
viết trên các mặt báo cùng những thước phim được chiếu trên truyền hình về cuộc
sống thường nhật của người da đen miền Nam, đầy ắp sỉ nhục và luôn bị tước đoạt,
cũng như tình trạng bạo động cùng những hành vi quấy nhiễu và ngược đãi do người
kỳ thị gây ra cho người biểu tình, dấy lên một làn sóng đồng cảm lan tỏa rộng
khắp, là nhân tố quyết định đem Phong trào Dân quyền Mỹ vào điểm tập chú của
công luận để trở thành một trong những điểm nóng của nền chính trị Hoa Kỳ trong
những năm đầu của thập niên 1960.
King tổ chức và dẫn đầu các cuộc biểu
tình tranh đấu cho người da đen quyền bầu cử, quyền được đối xử bình đẳng và
các quyền dân sự căn bản khác. Những quyền này đã được ghi trong luật pháp Hoa
Kỳ khi Luật về Quyền Dân sự được thông qua năm 1964 và Luật về Quyền Bầu cử được
thông qua năm 1965.
Không chỉ với người da đen, King cũng
vận động hỗ trợ cho người da đỏ bản địa. Tiến sĩ King đã thực hiện các chuyến
đi đến Arizona để thăm người Mỹ bản địa, và tại các nhà thờ, ông khuyến khích họ
tham gia vào Phong trào Dân quyền. Ông từng tuyên bố:
"Quốc gia của chúng ta được sinh ra trong chế độ diệt chủng khi nó
chấp nhận học thuyết rằng người Mỹ bản địa, tức người da đỏ, là một chủng tộc
thấp kém. Chúng ta có lẽ là quốc gia duy nhất đã có một chính sách quốc gia nhằm
cố gắng quét sạch dân cư bản địa của mình. Hơn nữa, chúng ta đã nâng trải nghiệm
bi thảm đó thành một cuộc thập tự chinh cao cả. Thật vậy, ngay cả ngày hôm nay,
chúng ta cũng không cho phép mình từ chối hoặc cảm thấy hối hận về lịch sử đáng
xấu hổ này. Văn học của chúng ta, phim của chúng ta, kịch của chúng tôi, văn
hóa dân gian của chúng ta đều tôn vinh điều đó."
Do có những quyết định chính xác khi
chọn phương pháp và địa điểm để tổ chức các cuộc phản kháng cùng chiến lược phối
hợp tốt, King và SCLC đã ứng dụng thành công các nguyên tắc bất bạo động. Tuy
nhiên, đôi khi các cuộc đối đầu lại biến thành những vụ bạo động như những diễn
biến xảy ra cho phong trào phản kháng tại Albany từ năm 1961 đến 1962, khi sự
chia rẽ bên trong cộng đồng người da đen cùng đối sách cứng rắn và khôn khéo của
chính quyền địa phương đã vô hiệu hóa mọi nỗ lực từ phong trào. Điều tương tự
cũng xảy ra cho phong trào tại Birmingham vào mùa hè năm 1963, và tại St.
Augustine, Florida năm 1964.
Tuần hành đến Washington
King, đại diện cho SCLC, có mặt trong
số các nhà lãnh đạo đến từ các tổ chức khác nhau giúp tổ chức cuộc Tuần hành đến
Washington vì Việc làm và Tự do năm 1963.
Tại đây, họ đưa ra những thỉnh cầu
như chấm dứt tình trạng kỳ thị chủng tộc tại trường công, ban hành các đạo luật
bảo vệ dân quyền, bao gồm luật cấm phân biệt màu da trong tuyển dụng, bảo vệ
người đấu tranh cho dân quyền khỏi sự bạo hành của cảnh sát cũng như ấn định mức
lương tối thiểu, và quyền tự trị cho Đặc khu Columbia, khi ấy đang ở dưới quyền
cai trị của một uỷ ban của Quốc hội.
Cuộc tuần hành là một thành công vang
dội. Hơn 250.000 người thuộc các sắc tộc khác nhau đến tham dự, đám đông trải
dài từ những bậc thềm của Đài Tưởng niệm Lincoln đến National Mall và bao kín bờ
hồ sóng sánh nước. Cho đến khi ấy, đây là cuộc tụ tập lớn nhất trong suốt lịch
sử của thành phố Washington, D.C. Tại đây, King đã dẫn dắt đám đông lên đến các
cung bậc cao của cảm xúc khi ông đọc bài diễn văn Tôi có một giấc mơ (I Have a
Dream). Cùng với bài Diễn văn Gettysburg của Tổng thống Abraham Lincoln, Tôi có
một giấc mơ được xem là một trong những diễn từ được yêu thích nhất và được
trích dẫn nhiều nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. Ông nói,
“Tôi có một giấc mơ, rồi có một ngày khi đất nước này trỗi dậy để sống
theo ý nghĩa thật của niềm xác tín của chính mình: "Chúng ta tin rằng chân
lý này là đầy trọn, ấy là mọi người sinh ra đều bình đẳng".
Tôi có một giấc mơ, rồi có một ngày trên những ngọn đồi đất đỏ của
Georgia, con của nô lệ và con của chủ nô sẽ ngồi lại cùng nhau bên bàn ăn của
tình huynh đệ.
Tôi có một giấc mơ, rồi có một ngày vùng đất hoang mạc Mississippi, bức bối
vì hơi nóng của bất công và áp bức, sẽ chuyển mình để trở thành ốc đảo của tự
do và công bằng.
Tôi có một giấc mơ, rồi có một ngày bốn con nhỏ của tôi sẽ sống trong một
đất nước mà chúng không còn bị đánh giá bằng màu da, mà bằng tính cách của
chúng.
Hôm nay, tôi có một giấc mơ...”
Suốt những năm tháng đấu tranh, King
thường xuyên viết và đi khắp nơi để diễn thuyết, dựa trên kinh nghiệm lâu dài của
một nhà thuyết giáo. Thư viết từ Nhà tù Birmingham năm 1963 là bản tuyên ngôn cảm
động về sứ mạng của ông đấu tranh cho sự công chính. Ngày 14 tháng 10 năm 1964,
King trở thành nhân vật trẻ tuổi nhất được trao Giải Nobel Hoà bình. Ông được
chọn vì những thành quả trong nỗ lực lãnh đạo phong trào phản kháng với mục
tiêu đấu tranh nhằm chấm dứt các định kiến về chủng tộc tại Hoa Kỳ.
King và SCLC, với sự hợp tác của
SNCC, tổ chức một cuộc diễu hành từ Selma đến thủ phủ Montgomery vào ngày 25
tháng 3 năm 1965. Một nỗ lực trước đó vào ngày 7 tháng 3 đã thất bại khi bùng nổ
bạo động giữa đám đông và cảnh sát với những người biểu tình. Ngày ấy được gọi
là ngày Chủ nhật đẫm máu. Chủ nhật đẫm máu là ngả rẽ quan trọng trong nỗ lực
giành sự ủng hộ của công chúng cho Phong trào Dân quyền. Sau lần hội kiến với Tổng
thống Lyndon B. Johnson, King muốn dời cuộc diễu hành đến ngày 8 tháng 3, nhưng
nó vẫn được tiến hành mà không có ông. Những đoạn phim ghi lại hình ảnh cảnh sát
đánh đập tàn bạo người biểu tình đã được phát sóng toàn quốc, giúp dấy lên sự
phẫn nộ của công chúng.
Cuối cùng, cuộc diễu hành được ấn định
vào ngày 25 tháng 3 với sự đồng ý và ủng hộ của Tổng thống Johnson, từ cuộc diễu
hành này mà Willie Ricks đã ghi dấu thuật ngữ "Sức mạnh Da đen"
(Black Power) trong lòng công chúng.
Những thách thức khác
Từ năm 1965, King bắt đầu bày tỏ sự
nghi ngờ của mình về vai trò của Hoa Kỳ trong chiến tranh Việt Nam. Ngày 4
tháng 4 năm 1967 – một năm trước khi mất – King phê phán mạnh mẽ vai trò của nước
Mỹ trong cuộc chiến. Ông cho rằng cuộc chiến đã làm suy yếu phong trào đấu
tranh cho dân quyền và phá hoại các chương trình xã hội trong nước.
King cũng nói về sự cần thiết phải có
thay đổi tận gốc rễ đời sống kinh tế và chính trị của Hoa Kỳ. Càng đến gần những
ngày cuối của đời mình, ông càng bày tỏ nhiều hơn quan điểm chống chiến tranh
và mong ước được nhìn thấy các nguồn tài nguyên được tái phân phối sao cho giảm
thiểu sự bất công trong các lĩnh vực kinh tế và chủng tộc.
Năm 1968, King và SCLC tổ chức
"Chiến dịch cho Dân nghèo" với mục tiêu trình bày các vấn đề về công
bằng trong kinh tế. Chiến dịch được đẩy lên cao điểm trong một cuộc diễu hành tại
Washington, D.C., đòi hỏi trợ giúp về kinh tế cho các cộng đồng nghèo nhất tại
Hoa Kỳ.
Ngày 3 tháng 4 năm 1968 khi nói chuyện
với một đám đông đang phấn chấn, lời của King như một lời tiên tri:
“Tôi không quan tâm điều gì đang xảy ra... người ta đang bàn tán về những
lời đe dọa - những người anh em da trắng sẽ làm gì tôi... Giống mọi người, tôi
muốn được sống lâu. Trường thọ là điều quý báu, nhưng hiện nay tôi không quan
tâm đến nó. Tôi chỉ muốn tuân phục ý Chúa. Ngài cho phép tôi leo lên đỉnh núi,
nhìn về phía xa, và tôi đã thấy Đất Hứa. Có thể tôi sẽ không đến đó cùng với
anh em. Nhưng đêm nay tôi muốn anh em biết rằng, chúng ta, như là một dân tộc,
sẽ tiến vào Đất Hứa. Đêm nay tôi thấy mình hạnh phúc. Tôi không lo lắng gì nữa.
Tôi không sợ hãi ai nữa. Mắt tôi đã ngắm xem sự vinh hiển của Chúa.”
Ám sát
Martin Luther King hội kiến Tổng thống Lyndon B. Johnson
Sau cuộc giải phẫu, Bệnh viện St.
Joseph tuyên bố King từ trần lúc 7giờ 5 phút tối cùng ngày. Ngay sau khi King bị
ám sát đã bùng nổ những cuộc bạo động lan rộng trên hơn 100 thành phố trên khắp
nước Mỹ.
Ngày 7 tháng 4, Tổng thống Johnson
công bố một ngày quốc tang để bày tỏ sự tiếc thương cho cái chết của nhà lãnh đạo
phong trào dân quyền. Ba trăm ngàn người đã tìm đến để tham dự tang lễ của ông.
Theo yêu cầu của bà King, bài thuyết
giáo cuối cùng của King tại Nhà thờ Baptist Ebenezer vào ngày 4 tháng 1 năm
1968 được phát lại trong lễ tang. Trong đó, King yêu cầu đừng nhắc đến các giải
thưởng mà ông được trao, nhưng hãy nói với mọi người rằng ông đã nỗ lực
"cho người đói ăn", "mặc áo cho người trần truồng",
"hành xử đúng đắn trong vấn đề chiến tranh Việt Nam", cũng như
"yêu thương và phục vụ nhân loại". Bạn thân của King, Mahalia Jackson
thể hiện ca khúc ông yêu thích "Take My Hand, Precious Lord".
Theo người viết tiểu sử King, Taylor
Branch, cuộc giải phẫu tử thi cho thấy dù chỉ mới ba mươi chín tuổi, quả tim của
King đã già cỗi như của người sáu mươi, một chứng cứ về mười ba năm căng thẳng
trong cuộc đời của người đã cung hiến mình cho cuộc đấu tranh giành quyền bình
đẳng cho các sắc dân thiểu số ở nước Mỹ.
Hai tháng sau, James Earl Ray bị bắt
tại Phi trường Heathrow Luân Đôn khi đang tìm cách ra khỏi nước Anh với hộ chiếu
giả. Ray bị giải giao về Tennessee, và bị kết án ám sát King. Ngày 10 tháng 3
năm 1969, Ray nhận tội, nhưng ba ngày sau lại phản cung. Theo lời khuyên của luật
sư, Ray nhận tội nhằm tránh án tử hình, và lãnh án 99 năm tù. Ngày 10 tháng 6
năm 1977, một thời gian ngắn sau khi làm chứng trước Ủy ban Hạ viện về các vụ
ám sát, Ray cho biết mình không bắn King, Ray và 6 tù nhân khác trốn khỏi Nhà
tù Tiểu bang Núi Brushy, Tennessee. Song, ngày 13 tháng 6, họ bị bắt và bị đem
trở lại nhà tù.
Di sản
Sau khi chết, danh tiếng của King
càng tăng cao, trở nên một trong những tên tuổi được kính trọng nhất trong lịch
sử nước Mỹ, và nhiều người bắt đầu ví sánh ông với Abraham Lincoln; theo nhận
xét của họ, cả hai đều là những nhà lãnh đạo có công thúc đẩy sự tiến bộ về
nhân quyền nhằm chống lại tình trạng nghèo khổ tại một quốc gia đang bị phân
hoá vì chính vấn nạn này – và vì vậy, cả hai đều bị ám sát.
Trong cuộc phỏng vấn dành cho Gerald
Priestland của đài BBC vào tháng 11 năm 1968, King nói, "Tất cả những gì tôi làm cho phong trào dân quyền tôi xem đó là một
phần của mục vụ, bởi vì tôi nghĩ rằng Phúc âm luôn quan tâm đến con người cách
toàn diện, không chỉ linh hồn, nhưng cả thể xác và điều kiện sinh sống..."
Elizabeth Hardwick nhận xét, "Hiếm có trường hợp nào khi lòng mộ đạo và
chính trị kết hợp với nhau cách tự nhiên và đầy cảm động như trường hợp của
King. Hoạt động chính trị của ông thật ra là một sứ mệnh truyền giáo."
Sau cái chết của King, Coretta Scott
King tiếp bước chồng để trở thành nhà hoạt động đấu tranh cho dân quyền và công
bằng xã hội. Trong năm Martin Luther King bị ám sát, Bà King thiết lập Trung
tâm King nhằm mục đích bảo tồn các di sản của ông và cổ xuý tinh thần bất bạo động
trong đấu tranh cũng như lòng khoan dung trên toàn thế giới.
Năm 1980, ngôi nhà thời thơ ấu của
King ở Atlanta cùng các tòa nhà lân cận được công bố là Di tích Lịch sử Quốc
gia Martin Luther King, Jr. Ngày 2 tháng 11 năm 1983, tại Vườn Hồng Nhà Trắng,
tổng thống Ronald Reagan ký sắc lệnh thiết lập ngày lễ liên bang tôn vinh King.
Ngày lễ Martin Luther King được cử hành lần đầu tiên ngày 20 tháng 1 năm 1986,
vào ngày thứ Hai thứ ba của tháng 1 mỗi năm; như vậy ngày lễ sẽ là những ngày kế
cận với ngày sinh của King (15 tháng 2). Ngày 17 tháng 1 năm 2000, lần đầu tiên
Ngày lễ Martin Luther King được tổ chức trên toàn thể 50 tiểu bang của nước Mỹ.
Năm 1998, Hội Ái hữu Alpha Phi Alpha
được sự ủy thác của Quốc hội Hoa Kỳ thành lập tổ chức gây quỹ thiết kế Đài Tưởng
niệm Quốc gia Martin Luther King. King là thành viên danh tiếng của Hội Ái hữu
Alpha Phi Alpha (ΑΦΑ), đây là hội ái hữu liên đại học đầu tiên của người Mỹ gốc
Phi được đặt tên theo bảng chữ cái Hi văn. King sẽ là người Mỹ gốc Phi đầu tiên
được lập đài tưởng niệm trong khu vực thuộc công viên quốc gia National Mall,
và là nhân vật thứ hai không phải là tổng thống Hoa Kỳ được vinh danh theo cách
này.
King là một trong mười thánh tử đạo
thế kỷ XX được tạc tượng trên Great West Door của Tu viện Westminster tại Luân
Đôn.
Ngoài Giải Nobel Hòa bình năm 1964 và
Giải Pacem in Terris năm 1965, King được Ủy ban Do Thái Hoa Kỳ trao tặng Huân
chương Tự do Mỹ vì những đóng góp đặc biệt "cho sự thăng tiến các nguyên tắc
tự do của con người".
Đến năm 2006, có hơn 730 thành phố
trên khắp nước Mỹ đặt tên ông cho những đường phố của họ. Năm 1986, Quận King,
tiểu bang Washington được đặt tên để vinh danh ông. Trung tâm hành chính thủ phủ
Harrisburg của tiểu bang Pennsylvania là tòa thị chính duy nhất của Hoa Kỳ mang
tên ông.
Để tưởng nhớ King, một con đường ở Quận
7, Thành phố Hồ Chí Minh được đặt theo tên ông.
Năm 1977, Tổng thống Jimmy Carter
truy tặng King Huân chương Tự do của Tổng thống.
Năm 1978, ông được trao Giải Nhân quyền
của Liên Hợp Quốc.
Theo một cuộc thăm dò của Gallup,
King đứng thứ hai trong danh sách những nhân vật được ngưỡng mộ nhất trong thế
kỷ XX.
Một cuộc thăm dò thực hiện bởi tạp
chí TIME cho thấy King được xếp ở vị trí thứ sáu trong danh sách Nhân vật Thế kỷ.
King được chọn vào số Những người Mỹ
vĩ đại nhất của mọi thời đại (đứng thứ ba), thực hiện bởi Kênh truyền hình
Discovery và AOL.
Hôn nhân và Gia đình
King gặp Coretta Scott tại Boston, mối
quan hệ của hai người bắt đầu khi King nói với Coretta trên điện thoại,
"Trước vẻ đẹp quyến rũ của cô, tôi chẳng khác gì Napoleon trong trận
Waterloo." Ngày 18 tháng 6 năm 1952, King kết hôn với Coretta Scott. Hôn lễ
được cha ông cử hành tại nhà của cha mẹ cô dâu.
Hai người có bốn con:
• Yolanda Denise King (1955
– 2007): Diễn viên, và là nhà hoạt động dân quyền, cô qua đời năm 2007 có lẽ do
bệnh tim.
• Martin Luther King III
(1957 -): Người ủng hộ nhân quyền và là nhà hoạt động cộng đồng.
• Dexter Scott (1961 -): Diễn
viên và là nhà sản xuất phim tài liệu.
• Bernice Albertine: (1963
-): Mục sư Baptist, cùng Martin King III cô hoạt động tích cực nhằm cải tổ Hội
nghị Lãnh đạo miền Nam.
Tác phẩm
• Stride toward freedom; the Montgomery story
(1958)
• The Measure of a Man
(1959)
• Strength to Love (1963)
• Why We Can't Wait (1964)
• Where do we go from here:
Chaos or community? (1967)
• The Trumpet of Conscience
(1968)
• A Testament of Hope: The
Essential Writings and Speeches of Martin Luther King, Jr. (1986)
• The Autobiography of
Martin Luther King, Jr. by Martin Luther King Jr. and Clayborne Carson (1998)