STEPHEN HAWKING - TÁC GIẢ, NHÀ VẬT LÝ VĨ ĐẠI NGƯỜI ANH
"Tôi chỉ là một đứa trẻ không bao giờ lớn. Tôi không ngừng đặt những câu hỏi như “tại sao” và “như thế nào”. Đôi lúc, tôi tìm được câu trả lời” – Stephen Hawking (1942 - 2018)
TRỊNH CÔNG SƠN - NHẠC SĨ NỔI TIẾNG NHẤT CỦA TÂN NHẠC VIỆT NAM
"Sống giữa đời này chỉ có thân phận và tình yêu. Thân phận thì hữu hạn. Tình yêu thì vô cùng. Chúng ta làm cách nào nuôi dưỡng tình yêu để tình yêu có thể cứu chuộc thân phận trên cây thập giá đời." - Trịnh Công Sơn (1939 - 2001)
ALFRED NOBEL - NHÀ KHOA HỌC, TÁC GIẢ CỦA GIẢI THƯỞNG NOBEL
"Mọi người hãy dùng số tiền mà tôi để lại, hàng năm trao giải thưởng cho những người đã có cống hiến lớn lao trong các lĩnh vực vì lợi ích toàn nhân loại." - Alfred Nobel (1833 - 1896)
Alexandre Gustave Eiffel (15 tháng 12 năm 1832 – 27
tháng 12 năm 1923; Phát âm tiếng Pháp: [efɛl], tiếng Anh: /ˈaɪfəl/) là một kỹ sư kết cấu, nhà thầu và một nhà
chuyên môn về các kết cấu kim loại người Pháp. Ông nổi tiếng vì đã thiết kế
Tháp Eiffel, xây dựng năm 1887–1889 cho Triển lãm Thế giới năm 1889 tại Paris,
Pháp, và cốt cho Tượng thần Tự do, ở Cảng New York, Hoa Kỳ
Tuổi trẻ
Alexandre Gustave Eiffel sinh tại Dijon, Côte-d'Or, Pháp. Cái tên Gustave Eiffel được
cha ông lấy từ đầu thế kỷ 19 theo nơi sinh của ông tại vùng Eifel
Đức (ở Marmagen), bởi người Pháp không thể đánh vần được họ của ông,
Bönickhausen. Thời tuổi trẻ, hai luồng ảnh hưởng mạnh nhất tới Gustave Eiffel đều là
những nhà hoá học thành công, hai người chú Jean-Baptiste Mollerat và Michel
Perret. Cả hai đều bỏ rất nhiều thời gian chơi với Gustave Eiffel, nhồi nhét vào đầu
ông mọi thứ từ các kiến thức hoá học tới khai mỏ tới tôn giáo và triết học. Ở
trường học, Gustave Eiffel rất thông minh, nhưng không chăm chỉ lắm. Khi theo học trung
học tại Lycée Royal, Gustave Eiffelthấy chán ngán và cảm thấy rằng các buổi học là một
sự phí phạm thời gian. Mãi tới hai năm học cuối cùng Gustave Eiffelmới tìm được niềm cảm hứng của mình, không phải trong kỹ thuật, mà là trong lịch sử và văn học.
Các thói quen học tập của Gustave Eiffel dần cải thiện và ông tốt nghiệp với bằng cấp
cả về khoa học và nhân văn. Gustave Eiffel đăng ký theo học tại một trường cao đẳng ở SainteBarbeCollege tại Paris, để chuẩn bị cho các kỳ thi đầu vào khó
khăn tại École Polytechnique. École Polytechnique từng, và vẫn là, ngôi trường
nổi tiếng về kỹ thuật ở Pháp. Cuối cùng, Alexandre Gustave Eiffelkhông được nhận vào École
Polytechnique, nhưng thay vào đó ông theo học tại École Centrale des Arts et
Manufactures ở Paris
nơi ông học hoá học, nhận được bằng cấp tương đương Thạc sĩ Khoa học năm 1855.
École Centrale là một trường tư tự do hiện nổi tiếng là một trong các trường kỹ
thuật hàng đầu châu Âu. Công việc kinh doanh than của mẹ ông mang lại nguồn thu
nhập dư dật cho gia đình và tạo điều kiện cho Gustave có được nền giáo dục đại
học. Năm 1855 cũng là năm Paris
đứng ra tổ chức Hội chợ Thế giới đầu tiên. Sau khi tốt nghiệp, người chú của Gustave Eiffel đề nghị ông làm việc tại một xưởng dấm ở Dijon, Pháp. Tuy nhiên, một cuộc tranh cãi
gia đình đã không chấp nhận cơ hội đó, và Gustave Eiffel nhanh chóng thành nhân viên
mới tại một công ty thiết kế cầu đường sắt.
Charles Nepveu trao cho Gustave Eiffel công việc đầu tiên với
tư cách một trong nhiều quản lý dự án của một cầu đường sắt nằm ở Bordeaux, Pháp. Trong quá
trình xây dựng, các kỹ sư lớn tuổi ở dự án dần thôi việc, và Gustave Eiffel cuối cùng
đảm nhiệm cả dự án. Neveu theo dõi công việc của Gustave Eiffel tại hiện trường và tiếp
tục đặt Gustave Eiffel vào các công việc khác liên quan tới quản lý dự án các cầu và
kết cấu đường sắt. Trong những dự án này, Gustave Eiffel được biết các kỹ sư khác thời
ấy, và ông được ghi nhớ với công việc của mình và được mời làm việc tại các dự
án khác. Nepveu có ảnh hưởng mạnh tới Gustave Eiffel giúp ông trở nên thành công hơn
với những dự án trong tương lai.
Sự nghiệp
Eiffel et Cie., công ty tư vấn và xây dựng của
Eiffel, với sự hỗ trợ của kỹ sư người Bỉ Téophile Seyrig, đã tham gia vào gói
thầu quốc tế xây dựng một cây cầu đường sắt dài 160m qua sông Douro, giữa
Oporto và Vila Nova de Gaia, Bồ Đào Nha. Đề xuất của ông giành chiến thắng bởi
nó đẹp, có cấu trúc trong sáng, giá thành thấp nhất, và nó tích hợp việc sử
dụng phương pháp các lực, khi ấy là một kỹ thuật mới trong thiết kế cấu trúc do
Maxwell phát triển năm 1864. Ponte Maria Pia là một vòng cung khớp đôi đỡ một
đường sắt đơn qua các cột tăng cường cho toàn bộ cây cầu. Việc xây dựng được
tiến hành nhanh chóng và cây cầu hoàn thành trong chưa tới hai năm (5 tháng 1
năm 1876 tới mùng 4 tháng 11 năm 1877). Nó được Vua D. Luís và Nữ hoàng D.
Maria Pia khai trương, và cây cầu được đặt theo tên nữ hoàng. Cây cầu được sử
dụng cho tới tận năm 1991 (114 năm), khi nó được thay thế bởi Cầu S. John, được
thiết kế bởi kỹ sư Edgar Cardoso. Eiffel đã xây dựng một số cầu đường sắt thép
đúc tại Massif Central, như các cầu cạn tại
Rouzat và Bouble. Chúng vẫn được dùng cho các chuyến tàu địa phương và được xây
dựng cuối những năm 1860.
Gustave Eiffel cũng thiết kế La Ruche tại Paris, Pháp. Cây cầu này,
giống như Tháp Eiffel, trở thành một địa điểm thắng cảnh của thành phố. Đây là
một kết cấu tròn ba tầng trông giống như một tổ ong lớn và được tạo ra như một
kết cấu tạm thời sử dụng như một nhà vòm rượu tại Đại Triển lãm năm 1900. La
Ruche trong tiếng Pháp có nghĩa "tổ ong". Ông cũng xây dựng cầu cạn
Garabit, một cầu đường sắt gần Ruynes en Margeride tại Cantal département. Ở
Châu Mỹ, Eiffel thiết kế ga đường sắt trung tâm tại Santiago de Chile (1897) và
Mona Island Light nằm gần Puerto Rico. Cây đèn
biển được xây dựng khoảng năm 1900 bởi Hoa Kỳ nước đã chiếm được hòn đảo sau
khi chấm dứt Chiến tranh Tây Ban Nha-Mỹ. Nó ngừng hoạt động năm 1976.
Năm 1887, Gustave Eiffel tham gia vào nỗ lực của Pháp xây
dựng một Kênh Panama.
Công ty Kênh Panama Pháp, dưới sự lãnh đạo của Ferdinand de Lesseps, đã tìm
cách xây dựng một con kênh ngang mực nước biển, nhưng cuối cùng nhận ra rằng
điều này là không thể thực hiện. Một con kênh nâng, với các cống đã được lựa
chọn làm thiết kế mới, và Eiffel được giao việc thiết kế và xây dựng các cống.
Tuy nhiên, toàn bộ dự án kênh gặp vấn đề quản lý kém nghiêm trọng, và cuối cùng
sụp đổ với thiệt hại to lớn. Danh tiếng của Gustave Eiffel bị ảnh hưởng nghiêm trọng
khi ông bị dính líu vào các scandal tài chính liên quan tới de Lesseps và các
doanh nghiệp hỗ trợ dự án. Chính Gustave Eiffel không liên quan tới các vấn đề tài
chính, và sau này phán quyết có tội với ông đã được đảo ngược. Tuy nhiên,
công việc của ông không bao giờ được thực hiện, bởi nỗ lực xây dựng kênh sau
này của người Mỹ sử dụng các thiết kế cống mới (xem Lịch sử Kênh Panama).
Sau khi nghỉ hưu ông nghiên cứu và phát triển những ý
tưởng mới thông qua việc sử dụng thực tế Tháp Eiffel. Tháp cho phép ông thực
hiện những tiến bộ trong khí động học, khí tượng học, và truyền phát radio. Ông
đã xây dựng một đường hầm gió tại đáy tháp để nghiên cứu khí động học, đặt các
thiết bị khí tượng ở nhiều vị trí trên tháp, và đề nghị quân đội lắp đặt thiết
bị radio trên đỉnh tháp. Trong những năm tiếp theo tháp tiếp tục được sử dụng
cho truyền phát radio và cuối cùng được dùng để phát sóng vô tuyến.
Gustave Eiffel mất này 27 tháng 12 năm 1923 trong ngôi nhà
của ông tại Rue Rabelais ở Paris, Pháp. Ông được chôn cất tại Cimetière de
Levallois-Perret.
Gustave Eiffel cũng đã từng tới nhiều nơi như Tây Ban
Nha, Bồ Đào Nha, Philippines, vân vân, thiết kế các toà nhà và các cấu trúc
khác trong những chuyến thăm của mình. Ông trở nên rất nổi tiếng trên thế giới
về ngọn tháp chúng ta đều biết ngày nay với cái tên Tháp Eiffel (đã đề cập ở
trên).
Dấu ấn
Bức tranh năm 1886 của Edward Moran, The Statue of
Liberty Enlightening the World (Tượng Nữ thần Tự do Soi sáng Thế giới), thể
hiện lễ khai trương Tượng thần Tự do.
Cuộc Cách mạng Công nghiệp đóng một vai trò quan
trọng trong cuộc đời của Gustave Eiffel. Mọi người đi vòng quanh thế giới, các
kỹ thuật và vật liệu mới xuất hiện, và các quốc gia tiến lên công nghiệp hoá.
Đa số các công việc của Gustave Eiffel bị ảnh hưởng bởi một trong những điều kiện do
cuộc Cách mạng Công nghiệp tạo ra.
Điều kiện ảnh hưởng mạnh nhất tới công việc của Gustave Eiffel là giao thông. Mọi người trên khắp thế giới có nhu cầu đi lại an toàn
qua các con sông và cần tới những cây cầu. Việc xây dựng những cây cầu đó đã
khiến Eiffel có được danh tiếng là một kỹ sư, cho phép ông theo đuổi những dự
án lớn hơn và khó khăn hơn sau này. Những cây cầu ông thiết kế được xây dựng
trên khắp thế giới. Những cây cầu cho phép việc đi lại và thương mại diễn ra dễ
dàng và nhanh chóng hơn tại những địa điểm chúng được xây dựng. Nhiều cây cầu
của Eiffel không đòi hỏi phải có thợ tay nghề cao để lắp ráp, khiến chúng trở
thành một lựa chọn rất kinh tế.
Tháp Eiffel có một dấu ấn lớn tại Pháp. Tháp là điểm
nhấn của Triển lãm Thế giới (1889) và thu hút hàng triệu người tới Paris. Gần hai triệu
người tới thăm Tháp Eiffel chỉ riêng trong năm 1889. Tháp nhanh chóng trở thành
một điểm thu hút khách du lịch và mang lại những khoản tiền lớn cho nền kinh tế
Pháp. Ban đầu bị coi là một thứ gây chướng mắt (thực tế nó được thiết kế để có
thể được tháo dỡ dễ dàng sau cuộc Triển lãm), tháp nhanh chóng trở thành một
biểu tượng quốc gia của Pháp và mang lại cảm giác tự hào cho người dân sống tại
đó. Năm 1910 Gustave Eiffel đã có một kết luận phi thường trong xác định độ
kháng gió của một đĩa phẳng; Gustave đã dùng Tháp Eiffel làm nơi thí nghiệm.
Tượng thần Tự do là một món quà của Pháp cho Mỹ.
Thiết kế của Eiffel cho cấu trúc bên trong tượng cho phép nó có thể được thực
hiện trong thực tế. Tượng thể hiện tình hữu nghị và sự tôn trọng giữa Pháp và
Mỹ. Tượng thần Tự do nhanh chóng trở thành một biểu tượng quốc gia về tự do tại
Hoa Kỳ và cũng khiến những công dân nước này tự hào. Bức tượng trở thành một
điểm thu hút du khách nổi tiếng và khiến nhiều người tới New York, làm phát triển mạnh nền kinh tế.
Nhiều người Mỹ sống tại Pháp rất hài lòng về món quà dành cho nước mình và để
đáp lễ, đã chế tạo một bức tượng đồng tỷ lệ ¼ ở phía cuối dòng Île aux Cygnes,
1.4 km phía tây nam Tháp Eiffel.
Với tất cả những cơ hội do cuộc Cách mạng Công nghiệp
mang lại, nó cũng đưa tới nhiều thách thức. Bởi Eiffel có cơ hội làm việc tại
nhiều dự án ở những địa điểm khác nhau, các kỹ sư khác cũng có cơ hội tương tự.
Tính cạnh tranh cho các dự án rất cao và danh tiếng của kỹ sư đóng một vai trò
quan trọng trong việc thắng thầu dự án. Quả thực một thách thức khác trong sự
nghiệp của Eiffel là đưa ra các vật liệu xây dựng mới. Bởi các vật liệu xây
dựng mới chưa từng được chứng minh trong các dự án, các kỹ sư thường phải đối
mặt với nguy cơ khi sử dụng chúng. Nhiều cây cầu Eiffel đã xây dựng được làm
bằng thép là vật liệu mà ông đã giúp trở thành tiên phong. Với sự phát triển
của Thế gới Công nghiệp thời kỳ ấy. Một số phát triển của ông gồm: thiết kế một
hệ thống nén thuỷ lực cho phép các công nhân đặt móng cầu sâu hơn dưới nước,
tạo ra các dàn vì kèo và kết cấu khung khoẻ nhưng có trọng lượng nhẹ "kiểu
thanh dầm" có khả năng chống gió mạnh, sử dụng thép rèn cho xây dựng cầu
bởi độ dẻo của nó có thể chống lại gió mạnh, uốn cong các đầu cột để tạo ra các
đáy ổn định hơn, và phát triển "lao" là một cách dễ dàng hơn để di
chuyển các thành phần kết cấu tới vị trí. Sự khéo léo và tài năng nổi bật của Gustave Eiffel cho phép ông thiết kế và xây dựng một số cấu trúc nổi tiếng nhất thế giới.